Հորթերի սննդակարգում հացահատիկի մշակման օպտիմիզացումը, ինչպես նաև կերերի բավարար ընդունումը, կարևոր է պապիլայի արդյունավետ զարգացմանը նպաստելու համար՝ պահպանելով կայուն խմորումը և ապահովելով որովայնի կայուն pH-ը:
Կաթնատու հորթերի մոտ որովայնի էպիթելի վաղ տարբերակումը և պապիլյաների մորֆոգենեզը ճշգրտորեն կարգավորվում են գեների արտահայտման փոփոխություններով, որոնք պատրաստում են որովայնը պինդ սննդի արդյունավետ մարսմանը: Որովայնը սկզբում կազմում է ստամոքսի ընդհանուր զանգվածի միայն 32%-ը, բայց այն արագորեն մեծանում է չափերով՝ գերազանցելով որովայնին, այնպես որ 6 շաբաթական հասակում այն կազմում է ստամոքսի ընդհանուր քաշի 63%-ը։ Այս աճը ապահովվում է ընդլայնված անոթային համակարգով: Թունիկա լորձաթաղանթի տակ գտնվող ցանց, որը բարելավում է սննդանյութերի մատակարարումը բազմացող էպիթելի բջիջներին, որոնք կարևոր են որովայնի աճի և աշխատանքի համար: Միևնույն ժամանակ, գենով կարգավորվող մկանային հիպերտրոֆիան առաջացնում է թունկա մկանի խտացում, ինչը բարելավում է որովայնի շարժունակությունը և սննդի վերամշակման արդյունավետությունը։ Երբ պինդ կերերի ընդունումը մեծանում է, բերանի լորձաթաղանթն ունենում է հստակ ձևաբանական ադապտացիաներ՝ պապիլայի մակերեսի, երկարության և լայնության զգալի աճով, ինչը մեծացնում է սննդանյութերի կլանման կարողությունը: Որոնք շատ կարևոր են կոշտ սննդակարգին հարմարվելու համար։ Բազալ շերտը, որը հարուստ է միտոքոնդրիումներով, նպաստում է էպիթելի տարածմանը և խտացմանը և ստեղծում էլեկտրաքիմիական գրադիենտներ, որոնք կարևոր են սննդանյութերի և էլեկտրոլիտների տեղափոխման համար: Պզուկային շերտը ակտիվորեն նպաստում է որովայնի նյութափոխանակությանը` բուտիրատը վերածելով β-հիդրօքսիբուտիրատի էներգիայի արտադրության համար:
Հորթի սկզբնական սննդակարգի օպտիմալացումը ավելի լավ աճի և որովայնի զարգացման համար պահանջում է մանրակրկիտ հավասարակշռություն հացահատիկի բաղադրության, վերամշակման մեթոդների և ֆիզիկական ձևի միջև: Հացահատիկները, ինչպիսիք են եգիպտացորենը, գարին և վարսակը, կարևոր են հորթի վաղ սննդակարգի համար, քանի որ դրանք ունեն բարձր էներգիայի պարունակություն, որն անհրաժեշտ է սննդակարգի համար: Օսլայի պարունակության և հացահատիկի մարսելիության աճը զգալիորեն տարբերվում է կենսաքիմիական կառուցվածքի տարբերությունների պատճառով, ներառյալ օսլայի տեսակը և սպիտակուցի մատրիցը, որոնք ազդում են մանրէաբանական խմորման համար օսլայի առկայության վրա: Մշակման մեթոդները, ինչպիսիք են ֆրեզը, գոլորշու շերտավորումը և գլանումը, կարևոր դեր են խաղում, քանի որ մշակման միջոցով մակերեսի ավելացումը կարող է բարելավել մարսողությունը՝ ավելացնելով ֆերմենտների հասանելիությունը: Այնուամենայնիվ, գերաղացումը, հատկապես հացահատիկի, ինչպիսին է գարին, կարող է նվազեցնել որովայնի pH-ը և խաթարել որովայնի ֆունկցիան արագ խմորման պատճառով: Օրինակ, գոլորշու կեղևով եգիպտացորենը մեծացնում է սննդանյութերի մարսողությունը, բարելավում է ADG-ն և պահպանում է որովայնի pH-ն ավելի լավ, քան աղացած եգիպտացորենը, ինչը հետևողականորեն նկատվում է մի քանի հետազոտություններում: Համեմատության համար, գլորված կամ ամբողջական ձավարեղեն պարունակող տեքստուրային նախուտեստները խթանում են ավելի մեծ ծամում և թքարտադրություն, բարձրացնում են որովայնի pH-ը և բարելավում որովայնի առողջությունը, մինչդեռ մանր գնդիկավոր նախուտեստները, առանց մասնիկների բավարար չափի, կարող են նվազեցնել կերերի ընդունումը և բացասաբար ազդել որովայնի խմորման և աճի վրա: Ֆիզիկական ձևերը համեմատող ուսումնասիրություններում տեքստուրային դիետաները հետևողականորեն նպաստում են որովայնի ավելի լավ pH-ին, ավելի լավ հյուսվածքների ամբողջականությանը: Ավելի լավ ընդունում և քաշի ավելացում, քան գնդիկավոր դիետաները, հատկապես, երբ այն կազմված է առնվազն 45% ամբողջական ձավարեղենով կամ գոլորշու շերտավորված հացահատիկներով, որոնց մասնիկների չափը գերազանցում է 1190 մկմ: Աջակցեք պատշաճ ծամելուն և որմնացանին օպտիմալ աճի համար: Նաև շատ կարևոր է գնդիկների ամբողջականությունը պահպանել նվազագույն տուգանքների դեպքում, քանի որ տուգանքները կարող են նվազեցնել համը և կլանումը: Հաշվի առնելով որովայնի ֆիզիոլոգիայի և հորթի կատարողականի վրա հացահատիկի տեսակի, մշակման և ձևի բազմաթիվ փոխազդեցությունները, այս գործոնները պետք է հաշվի առնվեն հավասարակշռված մեկնարկային դիետա ձևավորելիս, որը նպաստում է որովայնի առողջությանը, էներգիայի ընդունմանը և աճին, որպեսզի հասնի հորթի օպտիմալ աճին:
Անասնակերի ներառումը նախա-կուրսային սննդակարգում նպաստում է որովայնի զարգացմանը, սակայն պետք է հավասարակշռված լինի՝ խուսափելու էներգիայի ընդունման և աճի արդյունավետության նվազեցումից: Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ կանաչ կերերով կերակրումը խթանում է որովայնի մկանները և նվազագույնի է հասցնում որովայնի պապիլայի կերատինացումը, ուժեղացնում է որովայնը և մեծացնում է որովայնի բուֆերային կարողությունը թքի միջոցով՝ դրանով իսկ նվազեցնելով որովայնի ցածր pH-ի ռիսկը: Անասնակեր ավելացնելը նաև բարելավում է կենդանիների բարեկեցությունը՝ նվազեցնելով ոչ սննդային բանավոր վարքագիծը: Այնուամենայնիվ, անասնակերի սպառումը մարտահրավեր է էներգիայի խտության և խմորման ձևերի առումով, քանի որ շատ կերեր պարունակում են ավելի ցածր NFC և ունեն ավելի ցածր ընդհանուր էներգիայի պարունակություն, քան հացահատիկի վրա հիմնված նախուտեստները: Որովայնի սահմանափակ ֆերմենտացման կարողություններով և NDF-ի ավելի ցածր մարսողությամբ երիտասարդ հորթերը հաճախ պայքարում են կերային էներգիան արդյունավետ օգտագործելու համար, ինչը կարող է խանգարել օպտիմալ աճին դժվարին նախաքննական շրջանում: Անասնակերի օգտագործումը նաև փոխում է որովայնի խմորման ձևը դեպի ացետատի արտադրություն, որը բուֆերացնում է որովայնը: և նվազեցնում է ացիդոզի ռիսկը, բայց խթանում է որովայնի պապիլայի աճը ավելի քիչ, քան բուտիրատը կամ պրոպիոնատը: Այս փոփոխությունը կարող է սահմանափակել պապիլայի աճի քանակը, որն անհրաժեշտ է սննդանյութերի արդյունավետ կլանման համար՝ պոտենցիալ նվազեցնելով աճի օգուտները: Հետևաբար, հորթերի սննդակարգում անասնակերի և կոնցենտրացիայի հարաբերակցության կարգավորումը կարևոր է որովայնի խմորումը բարելավելու, որովայնի աճին աջակցելու և առողջ աճի համար բավարար էներգիայի ընդունումը ապահովելու համար: Ավելին, անասնակեր օգտագործելիս պետք է հաշվի առնել աղիների լցոնման վրա ազդեցությունը, քանի որ աղիների պարունակության ծավալը կարող է մեծանալ, որը, եթե չտարբերվի իրական հյուսվածքների աճից, կարող է սխալ մեկնաբանվել որպես աճ: Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ աղիների լցվածությունը կերից ավելանում է, երբ այն կազմում է կերի ընդհանուր ընդունման ավելի քան 15%-ը, և առվույտը, ընդհանուր առմամբ, հանգեցնում է աղիքների ավելի մեծ լցվածության, քան խոտերը (NASEM, 2021): Այս տարբերությունը հաշվի չառնելը կարող է հանգեցնել հորթի աճի կատարողականի գերագնահատմանը: Ավելին, աճի շատ ուսումնասիրություններ չունեն աղիների լցման ճշգրիտ չափումներ՝ հաճախ հիմնվելով Ջոն և Չենդլերի հավասարման վրա, որը կարող է լավ չկիրառվել երիտասարդ հորթերի համար: Ապագա հետազոտությունը պետք է կենտրոնանա աղիների լցոնումը չափելու և այն մարմնի հյուսվածքի իրական ձեռքբերումից տարբերելու ճշգրիտ գործիքների մշակման վրա՝ հորթերի աճի և որովայնի առողջության վրա անասնակերի ազդեցության ավելի լավ հասկանալու համար:
Հղումներ :
1. Amin, N., and J. Seifert. 2021. Dynamic progression of the calf’s microbiome and its influence on host health. Comput. Struct. Biotechnol. J. 19:989ttps://doi.org/10.1016/j.csbj.2021.01.035.
2. Antúnez-Tort, G., A. Bach, C. Cajarville, M. Vidal, F. Fàbregas, M. A. Ahangarani, and M. Terré. 2023. Benefits of barley straw as a forage for dairy calves before and after weaning. J. Dairy Sci. 106:7578–7590. https://doi .org/10.3168/jds.2023-23401.
3. Aschenbach, J. R., Q. Zebeli, A. K. Patra, G. Greco, S. Amasheh, and G. B. Penner. 2019. Symposium review: The importance of the ruminal epithelial barrier for a healthy and productive cow. J. Dairy Sci. 102:1866–1882.https://doi.org/10.3168/jds.2018-15243.
4. Bach, A., A. Giménez, J. L. Juaristi, and J. Ahedo. 2007. Effects of physical form of a starter for dairy replacement calves on feed intake and performance. J. Dairy Sci. 90:3028–3033. https://doi.org/10.3168/jds.2006-761.
5. Baldwin, R. L., and E. E. Connor. 2017. Rumen function and development. Vet.Clin. North Am. Food Anim. Pract. 33:427–439. https://doi.org/10.1016/j.cvfa.2017 .06.001.
6. Baldwin, R. L. V., K. R. McLeod, J. L. Klotz, and R. N. Heitmann. 2004. Rumen development, intestinal growth and hepatic metabolism in the pre-and postweaning ruminant. J. Dairy Sci. 87(Suppl.):E55–E65. https://doi.org/10.3168/jds.S0022-0302(04)70061-2.
7. Baldwin, R. L. V. I., M. Liu, E. E. Connor, T. G. Ramsay, G. E. Liu, and C. J.Li. 2021. Transcriptional reprogramming in rumen epithelium during the developmental transition of pre-ruminant to the ruminant in cattle. Animals (Basel) 11:2870–2888. https://doi.org/10.3390/ani11102870.
8. Bateman, H. G. II, T. M. Hill, J. M. Aldrich, and R. L. Schlotterbeck. 2009. Effects of corn processing, particle size, and diet form on performance of calves in bedded pens. J. Dairy Sci. 92:782–789. https://doi.org/10.3168/jds.2008-1242.
9. Beharka, A. A., T. G. Nagaraja, J. L. Morrill, G. A. Kennedy, and R. D. Klemm. Effects of form of the diet on anatomical, microbial, and fermentative development of the rumen of neonatal calves. J. Dairy Sci. 81:1946–1955.https://doi.org/10.3168/jds.S0022-0302(98)75768-6.
10.Chapman, C. E., P. S. Erickson, J. D. Quigley, T. M. Hill, H. G. Bateman II, F. X. Suarez-Mena, and R. L. Schlotterbeck. 2016. Effect of milk replacer program on calf performance and digestion of nutrients with age of the dairy calf. J. Dairy Sci. 99:2740–2747. https://doi.org/10.3168/jds.2015-10372.
11.Connor, E. E., R. L. Baldwin, C. J. Li, R. W. Li, and H. Chung. 2013. Gene expression in bovine rumen epithelium during weaning identifies molecular regulators of rumen development and growth. Funct. Integr. Genomics 13:133–142. https://doi.org/10.1007/s10142-012-0308-x.
12. Deng, J., Y. J. Liu, W. T. Wei, Q. X. Huang, L. P. Zhao, L. Y. Luo, Q. Zhu, L.
Zhang, Y. Chen, Y. L. Ren, S. G. Jia, Y.-L. Lin, J. Yang, F.-H. Lv, H.-P.
Zhang, F.-E. Li, L. Li, and M.-H. Li. 2023. Single-cell transcriptome and metagenome profiling reveals the genetic basis of rumen functions and convergent developmental patterns in ruminants. Genome Res. 33:1690– https://doi.org/10.1101/gr.278239.123.
13. Dias, J., M. I. Marcondes, S. Motta de Souza, B. Cardoso da Mata, and M. Silva. 2018. Bacterial community dynamics across the gastrointestinal tracts of dairy calves during preweaning development. Appl. Environ. Microbiol. 84:e02675–e17. https://doi.org/10.1128/AEM.02675-17.
14. Dias, J., M. I. Marcondes, M. F. Noronha, R. T. Resende, F. S. Machado, H.C. Mantovani, K. A. Dill-McFarland, and G. Suen. 2017. Effect of preweaning diet on the ruminal archaeal, bacterial, and fungal communities of dairy calves. Front. Microbiol. 8:1553. https://doi.org/10.3389/fmicb.2017.01553
